De Amsterdamse Jodenbuurt.

Waar woonden zij in de achttiende en de vroege negentiende eeuw?

 

 

Omnummering

 

M.b.t. de bronvermelding voor onderstaande tekst: zie de home page.

***


De straatnamen en huisnummers, zoals Jodenstromarkt 34, die in de eerste hoofdstukken van dit boek de adressen van onze voorouders en hun verwanten markeren, zijn die welke tot 1853 in zwang waren. In dat jaar werden alle Amsterdamse adressen omgenummerd, zodat het soms leek alsof iemand was verhuisd. Koopman Alexander Sturkop en de zijnen, van oudsher bekend aan de Sint Antoniesbreestraat 43, woonde vanaf dat jaar in diezelfde straat op nummer 110. Hij
heeft er geen stap voor hoeven te verzetten.
Vanaf 1853 was per wijk doorgenummerd. De Sint Antoniesbreestraat 112 werd bijvoorbeeld, om de hoek, gevolgd door de Zwanenburgwal 113. In 1875 werd alles weer gewoon per straat genummerd. In dat jaar werden de adressen omgedoopt tot zoals die vandaag den dag nog altijd zijn. De Sint Antoniesbreestraat 110 kreeg nu het huisnummer 98. Later is nog wel vaker omgenummerd, maar alleen voor nieuwe aanbouw, nieuwe panden na sloop, enzovoorts. De nummers van 1875 zijn nu nog van kracht. Er is echter een uitzondering, die verder op deze pagina wordt beschreven.
Het bovenstaande betekent dat één en dezelfde woning in zo'n vijfentwintig jaar tijd drie verschillende huisnummers kan hebben gehad. Dit te weten is van belang voor degene die een foto of een andere afbeelding van zo'n woning wil zien. Koopmans huis is alleen te zien onder het laatstgenoemde huisnummer 98 en bijvoorbeeld nummer 43 zou een heel ander huis tonen.
De gidsen uit 1853 en 1875 waarin deze omnummering zichtbaar is liggen ter inzage op de studiezaal van het Stadsarchief van Amsterdam. De gids van 1853 biedt ook nog een duidelijke plaatsbepaling: vóór 1853 lag de Sint Antoniesbreestraat nummer 41 op de hoek met de Zandstraat, nummer 42 op hoek Moddermolensteeg en daarnaast de nummers 43 en 44. Huisnummer 45 lag op de hoek met de Zwanenburgwal.
Tot zover volstaat dit om de huidige lokatie van een woning nog te kunnen bepalen, vooropgesteld dat deze niet allang door de sloophamer is geveld. Er is echter één uitzondering: in 1882 werden de Houtgracht en de Leprozengracht gedempt en vormden daarna het Waterlooplein. Zo werd de bovengenoemde Jodenstromarkt 34, dat formeel de Leprozengracht 34 heette, in 1853 omgenummerd naar 274 en in 1875 naar huisnummer 36. Wanneer we een afbeelding van deze woning willen bekijken dan moet men weten dat het huis vanaf de demping bekend stond als Waterlooplein 102.