De Amsterdamse Jodenbuurt.

Waar woonden zij in de achttiende en de vroege negentiende eeuw?

 

 

Buurt C
Begrenzing: Zwanenburgwal - Binnen Amstel - Kloveniersburgwal - Nieuwmarkt - Rotterdammersloot - Snoekjesgracht.

Bekijk de Buurtkaart. Een klik op deze link (of op 'Buurt C' hieronder) toont de buurtkaart, zoals die is bewerkt op basis van de Lomankaart (Stadsarchief Amsterdam).

M.b.t. de bronvermelding voor onderstaande tekst: zie de home page.

***

We lopen buurt P uit naar buurt C. Dat kan op een paar manieren, maar de kortste weg voert ons aan het einde van de Houtgracht rechtsaf over de Zwanenburgwal en dan linksaf via de Sint Antoniessluis of, zoals de Joden het noemde, de sjlies, die ons toegang geeft naar de Sint Antoniesbreestraat. Deze straat wordt door de Joden ook Nieuwmarkt genoemd, niettegenstaande het plein met dezelfde naam waarop de straat aan de andere zijde uitmondt. Lopend over die sluis hebben we de Jodenbreestraat in de rug. Al vroeg in de negentiende eeuw woonden in deze buurt naamgenoten en in de Sint Antoniesbreestraat konden we de Sturkop-voorvader Koopman Alexander vinden, met zijn gezin en zijn linnenwinkel. Op de sluis kijken we in de richting van het IJ en genieten we van een van de meest boeiende panorama’s van Amsterdam. In de verte tekent de Montelbaanstoren zich af langs de brede Oudeschans. Links ligt de Lastage, rechts Uilenburg. Maar meteen aan de linkerhand, op de Korte Zwanenburgwal oftewel Sluisgrachie, kunnen we een pand bewonderen dat misschien toen al in het bezit van de familie was. Op en rond de sluis slenteren we langs de levendige straathandel, vooral in gedragen kleren. Veel ouwkleerkooplieden ontleenden daaraan de familienaam Sluis of Sluys, een naam die, veel later, nog in de familie zal opduiken.

De Zwanenburgwal, die we nu in de rug hebben, werd de nieuwe naam voor de Verversgracht. Ook herkennen we de Verwerstraat, waar rond de wisseling van de achttiende naar de negentiende eeuw Sara Hijman Sturhoff woonde. De naam herinnert aan de lakenindustrie. Na 1593 mocht het sterk vervuilende bedrijf van de lakenververij uitsluitend worden uitgeoefend tussen de Kloveniersburgwal en de Zwanenburgwal. Toen onze verwanten daar woonden was die bedrijfstak wellicht nog op die plek gevestigd en dat kan de plek waar Koopman Alexander Sturkop zijn linnen- en lakenhandel uitoefende extra kleur geven.

Het was in de Sint Antoniesbreestraat geen saaie boel. Overdag de talloze kraampjes, vanwaaruit levendige aanprijzingen het passerende publiek invlogen. Maar ook in de avond en op zondag was het er allerminst rustig. Al in de achttiende eeuw schreven de parnassiem (kerkbestuurders) verontrust over de nachtelijke toestanden in De Ooyevaar, een huis waarin feestelijkheden plaats vonden, met uitbundige opgeruimdheid en waar werd gespeeld en gezongen.